Với những nhà đầu tư đang bắt đầu tìm hiểu về thị trường chứng khoán chắc chắn không còn xa lạ với thuật ngữ Sở giao dịch chứng khoán. Vậy Sở giao dịch chứng khoán là gì? Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam hiện nay đang hoạt động theo nguyên tắc nào? Để giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về vấn đề này, hãy cùng Hàng Hóa 24 tìm hiểu thêm về chủ đề này nhé.
1. Sở giao dịch chứng khoán là gì?
Sở giao dịch chứng khoán là nơi mà thị trường giao dịch chứng khoán được thực hiện tại một điểm tập trung gọi là sàn giao dịch (trading floor) hoặc thông qua hệ thống máy tính giao dịch online. Các mã chứng khoán được niêm yết giao dịch tại sở giao dịch chứng khoán thông thường là mã chứng khoán của các công ty lớn, có danh tiếng, đã trải qua nhiều thử thách trên thị trường và đặc biệt đáp ứng được tất cả các tiêu chuẩn niêm yết (bao gồm các tiêu chuẩn định tính và định lượng) do sở giao dịch chứng khoán đặt ra.
2. Cơ cấu tổ chức quản lý của Sở GDCK
SGCK Việt Nam có cơ cấu tổ chức quản lý bao gồm : Hội đồng thành viên, Tổng giám đốc, ban nghiệp vụ chuyên môn, Ban kiểm soát và các phòng. Chủ tịch Hội đồng thành viên và Tổng giám đốc của Sở giao dịch Chứng khoán Việt Nam sẽ do Bộ trưởng Bộ Tài chính bổ nhiệm và miễn nhiệm theo đề nghị của Hội đồng các thành viên.
3. Sở giao dịch chứng khoán hoạt động dựa trên nguyên tắc hoạt động nào?
Thị trường chứng khoán là sân chơi có thể mang lại nhiều lợi nhuận nếu nhà đầu tư có khả năng tính toán, phân tích và phán đoán về thị trường tốt trên cơ sở những căn cứ hợp lí. Tuy nhiên đây cũng là thị trường có nhiều rủi ro đặc biệt với những nhà đầu tư nhỏ lẻ và ít kinh nghiệm. Bởi Sở giao dịch chứng khoán hoạt động cần phải đảm bảo các nguyên tắc nhất định sau đây:
Thứ nhất: Tôn trọng quyền sở hữu và quyền khác đối với các tài sản trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán. Các quyền tự do giao dịch, đầu tư, kinh doanh và cung cấp dịch vụ về chứng khoán của cá nhân, tổ chức.
Thứ hai: các hoạt động diễn ra trên thị trường chứng khoán phải dựa trên sự công bằng, minh bạch, công khai, trật tự, an toàn và hiệu quả. Thông tin là yếu tố quan trọng nhất trong hoạt động của thị trường chứng khoán, là cơ sở để các nhà đầu tư xem xét đưa ra quyết định đầu tư của mình. Bởi vậy các nhà đầu tư phải được quyền tiếp cận thông tin trên thị trường ở một mức độ như nhau. Những thông tin này phải là nguồn thông tin được công bố công khai và minh bạch. Mọi hành vi sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán trên thị trường đều sẽ bị cơ quan chức năng xử lí.
Thứ ba: bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các nhà đầu tư. Bởi số lượng lớn các nhà đầu tư khi tham gia vào thị trường chứng khoán đều là những nhà đầu tư nhỏ lẻ, chưa có nhiều kinh nghiệm. Chính vì vậy nguyên tắc này rất quan trọng nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư khi họ bỏ vốn đầu tư vào thị trường chứng khoán. Có như vậy mới duy trì và nâng cao niềm tin của các nhà đầu tư vào thị trường chứng khoán.
Thứ tư: các bên tham gia giao dịch trên thị trường chứng khoán phải tự chịu trách nhiệm về rủi ro. Khi được Nhà nước thừa nhận và tôn trọng quyền tự do trong các hoạt động kinh doanh và mua bán chứng khoán của các chủ thể thì những chủ thể này sẽ tự chịu những rủi ro từ thị trường (là những rủi ro khách quan của thị trường chứ không phải do các vi phạm gây ra).
Thứ năm: cần tuân thủ các quy định của pháp luật. Nguyên tắc này đòi hỏi mọi hoạt động chủ thể thực hiện trên thị trường giao dịch phải được diễn ra trong khuôn khổ pháp luật cho phép. Các cơ quan chức năng của nhà nước luôn sẵn sàng áp dụng những biện pháp cần thiết đối với các hành vi vi phạm pháp luật trên thị trường giao dịch.
4. Vai trò của Sở giao dịch chứng khoán là gì?
Sở giao dịch chứng khoán có vai trò quan trọng như thế nào mà khiến không ít người tin rằng đây là cơ quan quyền lực nhất trên thị trường chứng khoán. Thực ra Sở giao dịch chứng khoán có vai trò chính trong huy động vốn cho doanh nghiệp. Huy động vốn cho các dự án công của Chính phủ, kiến tạo môi trường đầu tư an toàn, minh bạch, thanh khoản tốt hơn cho nhà đầu tư, đo lường “sức khỏe” của toàn bộ nền kinh tế hiện nay,…
Hiện nay Luật Chứng khoán Việt Nam có quy định thêm về quyền và nghĩa vụ của Sở giao dịch chứng khoán tại thị trường Việt Nam. Sở giao dịch chứng khoán có quyền hạn ban hành các quy chế về giao dịch, niêm yết, công bố thông tin. Trong trường hợp xảy ra bất ổn phát sinh, Sở giao dịch chứng khoán có quyền đình chỉ, tạm ngưng hoặc hủy bỏ giao dịch nhằm mục tiêu bảo vệ quyền lợi cho người đầu tư. Khi thành viên giao dịch bị thiệt hại do Sở hoặc Trung tâm giao dịch chứng khoán gây ra thì cơ quan này phải chịu trách nhiệm bồi thường cho người bị hại,…
Một công ty để có thể niêm yết tại Sở giao dịch chứng khoán cần phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về vốn điều lệ, hoạt động kinh doanh, nợ phải trả và quan hệ cổ đông. Do đó, việc đầu tư vào các doanh nghiệp niêm yết phải đảm bảo nhiều lợi ích và hạn chế nhiều rủi ro cho nhà đầu tư.
Có thể nhận thấy sự tồn tại của Sở giao dịch chứng khoán không chỉ tạo ra môi trường đầu tư thuận lợi mà còn bảo vệ lợi ích cho những nhà người đầu tư. Chính vì thế việc hiểu rõ Sở giao dịch chứng khoán và vai trò của Sở giao dịch chứng khoán sẽ giúp các nhà đầu tư mới có thêm nền tảng kiến thức hữu ích trước khi tham gia vào thị trường này.
4.1. Sở giao dịch tạo tính thanh khoản cho chứng khoán
Tính thanh khoản của chứng khoán là khả năng chuyển đổi thành tiền mặt của các chứng khoán. Đây là một trong những yếu tố hấp dẫn hàng đầu đối với các nhà đầu tư. Các nhà đầu tư có thể chuyển đổi chứng khoán mà họ sở hữu thành tiền mặt khi họ muốn. Điều này giúp đảm bảo tính an toàn và hoạt động khi đầu tư. Sở giao dịch chứng khoán hoạt động càng sôi nổi và có hiệu quả bao nhiêu thì càng làm tăng tính thanh khoản của các loại chứng khoán.
4.2. Sở giao dịch chứng khoán huy động vốn cho doanh nghiệp giúp thúc đẩy việc sử dụng vốn linh hoạt và hiệu quả.
Sở giao dịch chứng khoán sẽ không làm tăng nguồn vốn của nền kinh tế nhưng nhờ có sở giao dịch mà thị trường có thể phát hành thêm cổ phiếu giúp huy động được văn cho các chủ thể. Như vậy, các nhà phát hành đã huy động được vốn và sử dụng nguồn vốn huy động để mở rộng sản xuất kinh doanh thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng.
Tuy nhiên thị trường chứng khoán cũng buộc các doanh nghiệp phải công khai kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo tài chính qua đó nhà đầu tư có cơ hội đánh giá khả năng kinh doanh của các doanh nghiệp. Nhà đầu tư thường mua những mã chứng khoán của các công ty làm ăn có lợi nhuận. Vì vậy, muốn tồn tại được không có cách nào khác là doanh nghiệp phải làm sao để sử dụng đồng vốn huy động được có hiệu quả nhất.
4.3. Sở giao dịch chứng khoán là môi trường giúp kích thích tiết kiệm và đầu tư
Đây là nơi mà nhà đầu tư có thể kiếm lời từ sự chênh lệch giá, tuy tiềm ẩn rủi ro lớn nhưng lợi nhuận đem lại cũng có thể là rất cao. Đặc biệt, đây còn là một môi trường đầu tư lành mạnh, được bảo đảm bảo bằng pháp luật và có cả sự bảo hộ của nhà nước. Các cơ hội đầu tư trên Sở giao dịch chứng khoán rất phong phú với nhiều loại hàng hóa được giao dịch khác nhau.
Từ trước đến nay ở Việt Nam, người dân thường có thói quen “tích lũy làm giàu” chứ ít người dùng tiền nhàn rỗi để kinh doanh hoặc đầu tư trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên từ khi Sở giao dịch chứng khoán ra đời đã khuyến khích người dân sử dụng tiền tiết kiệm tích cực hiệu quả giúp phát huy tối đa tác dụng của đồng tiền bằng cách góp vốn cổ phần và trở thành cổ đông công ty.
4.4. Sở giao dịch chứng khoán phản ánh tình kinh doanh của doanh nghiệp và trạng thái vĩ mô của nền kinh tế
Các chỉ số chứng khoán phản ánh về tình hình hoạt động của doanh nghiệp để nhà đầu tư dựa vào đó có thể xác định được hiệu quả của việc đầu tư vào cổ phiếu hay một danh mục đầu tư chứng khoán mà họ lựa chọn.
Thông qua giá chứng khoán, hoạt động của doanh nghiệp được phản ánh một cách chính xác và tổng hợp nhất. Giúp nhà đầu tư đánh giá và so sánh hoạt động của các doanh nghiệp được nhanh chóng và thuận tiện, đồng thời dự đoán về tương lai của doanh nghiệp đó. Tuy nhiên, cũng có những mã cổ phiếu mà có cổ tức “khiêm tốn” nhưng giá trị trên thị trường vẫn cao vì đó là những doanh nghiệp được định giá có triển vọng trong tương lai. Các doanh nghiệp này phát triển nhanh đòi hỏi cần số vốn lớn và vì thế phần lớn lợi nhuận hàng năm được giữ lại để trả cổ tức sẽ thấp hơn các doanh nghiệp khác.
5. Chức năng của Sở giao dịch chứng khoán?
Sở giao dịch chứng khoán có 2 chức năng: phân phối lại nguồn vốn giữa các nhà đầu tư và chức năng xác định giá thị trường của chứng khoán.
5.1. Chức năng phân phối giữa các nhà đầu tư.
Đối với các nhà đầu tư việc đầu tư vào chứng khoán để tìm kiếm lợi nhuận được xem là một nhu cầu tất yếu. Quá trình đầu tư các nhà đầu tư sẽ cố gắng đầu tư những lĩnh vực mang lại lợi nhuận cao và rút khỏi các lĩnh vực mang lại lợi nhuận ít hoặc không mang lại lợi nhuận.
Từ đó thị trường chứng khoán với chức năng phân phối lại nhằm tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư thực hiện. Sở giao dịch có chức năng tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch chứng khoán diễn ra suôn sẻ. Sự thay đổi về giá lên xuống giúp các nhà đầu tư dự đoán và lựa chọn những đầu tư mang lại lợi ích cho bản thân.
5.2. Chứng năng xác định giá của thị trường chứng khoán.
Đây là một chức năng quan trọng trong thị trường giao dịch chứng khoán. Nền thị trường giá cả của hàng hóa được xác định trên mối quan hệ cung cầu. Thị trường giao dịch chứng khoán diễn ra thường xuyên và liên tục tuân theo quan hệ cung cầu. Trên quan hệ cung cầu giá thị trường chứng khoán được xác định chính xác nhất. Từ đó việc xác định giá trên thị trường có ý nghĩa qua trọng như sau:
Giá cả thị trường có ý nghĩa trong việc xác định chỉ số chứng khoán còn là kim chỉ nam cho nền kinh tế của quốc gia. Dựa vào kim chỉ nam này cơ quan nhà nước có thẩm quyền có thể nắm bắt được khá rõ sự phát triển nền kinh tế và thông qua đó có những chính sách phù hợp.
Giá cả thị trường có ý nghĩa đối với tổ chức muốn phát hành chứng khoán bổ sung bởi vì giá bán chứng khóa trong đợt bổ sung này dựa vào giá của thị trường tại thời điểm đó. Việc xác định giá còn quan trọng với cả nhà đầu tư khi có quyết định đầu tư vào chứng khoán từ đó giúp họ đưa ra quyết định có đầu tư hay không.
Thị trường giao dịch tạo tính thanh khoản cao cho chứng khoán. Nhờ thị trường giao dịch mà chứng khoán được niêm yết và giao dịch trong đó có thể mua, bán một cách dễ dàng. Từ đó các nhà đầu tư có thể thu hồi vốn để phục vụ cho nhu cầu của bản thân hoặc có thể chuyển sang lĩnh vực đầu tư khác. Tuy nhiên chứng khoán không đủ điều kiện niêm yết và giao dịch trên thị trường chứng khoán sẽ có tính thanh khoản thấp hơn.
Sở giao dịch chứng khoán còn là nơi cung cấp cho các công ty đã niêm yết nguồn hình thành vốn. Doanh nghiệp được niêm yết trên thị trường nào thì phát hành và bán cổ phiếu trên thị trường đó. Muốn tham gia và giao dịch này công ty niêm yết cần tuân thủ các quy tắc, những yêu cầu mà thị trường đề ra. Lợi ích của người mua và người bán được sở giao dịch chứng khoán bảo vệ bằng cách chuyển giao tiền đúng lúc. Thành viên tham gia thị trường chứng khoán yêu cầu hoạt động trong mức giới hạn giao dịch được quy định bởi cơ quan quản lý Sở giao dịch. Công ty đã niêm yết trên thị trường chứng khoán cần cung cấp đầy đủ thông tin như: hiệu quả kinh doanh trong thời gian gần đây, giá cổ tức, cổ phiếu của công ty,…Các nhà đầu tư dựa vào điều này để phân tích xem có nên đầu tư vào công ty hay không.
Kết luận
Trên đây là những thông tin mà Hàng Hóa 24 chia sẻ về sở giao dịch chứng khoán đến nhà đầu tư tham gia vào thị trường. Nếu nhà đầu tư còn bất kỳ băn khoăn nào về vấn đề giao dịch chứng khoán hoặc mở tài khoản giao dịch khoán hãy gọi ngay tới số HOTLINE 0863 688 883 để các chuyên viên của Hàng Hóa 24 có thể hỗ trợ tốt nhất.
