Thị trường chứng khoán là một kênh đầu tư thu hút nhiều sự quan tâm của nhà đầu tư hiện nay. Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội mang về những lợi nhuận “béo bở” về thì nó cũng tiềm ẩn rất nhiều cạm bẫy cần cẩn thận cân nhắc, trong đó hiện tượng thao túng thị trường là điều nhà đầu tư cần hết sức quan tâm. Vậy thao túng thị trường chứng khoán là gì, nó có ảnh hưởng như thế nào và hành vi này có phạm pháp không? Mời bạn đọc theo dõi ngay bài viết dưới đây của Hàng hóa 24 để tìm hiểu chi tiết.
Thao túng thị trường chứng khoán là gì?
Khái niệm thao túng thị trường chứng khoán là gì?
Đây là một hành vi gian lận để làm tăng hoặc giảm giá cổ phiếu nhằm mục đích trục lợi trên cơ sở thua lỗ của người tham gia khác trên thị trường. Nó bao gồm các hành vi cố ý gây tác động tới thị trường bằng việc vận dụng quy luật cung cầu hay những hành vi nhân tạo khác để tác động lên giá chứng khoán.
Việc này gây cản trở đến việc xác định giá trị doanh nghiệp, tạo nhiễm các phân tích về khoản đầu tư tốt do hiện tượng cung cầu ảo, ảnh hưởng tiêu cực tới tính bền vững, công khai, minh bạch của thị trường. Từ đó, đe dọa đến lợi ích và việc trao đổi nguồn lực kinh tế, dẫn đến hoạt động huy động vốn doanh nghiệp thông qua hoạt động bán cổ phiếu trên sàn khó khăn, biến động và có rủi ro lớn.
Xem thêm: Bán chui cổ phiếu là gì? Bán chui cổ phiếu sẽ bị xử phạt thế nào
Thế nào được xem là một hành vi thao túng thị trường chứng khoán?
Hành vi như thế nào thì được xem là đang thao túng thị trường chứng khoán
Theo khoản 2 thuộc điều 3 trong nghị định 156/2020/NĐ-CP thì giao dịch thao túng thị trường chứng khoán gồm một, một số hay tất cả những hành vi sau:
- Sử dụng một hay nhiều tài khoản giao dịch của một hoặc của nhiều người khác hay thông đồng để liên tục thực hiện mua, bán chứng khoán để tạo ra hiện tượng cung, cầu giả.
- Đặt lệnh mua và bán với cùng loại chứng khoán trong cùng ngày giao dịch hoặc thông đồng với nhau để tiến hành giao dịch mua, bán chứng khoán mà không có sự chuyển nhượng thực sự quyền sở hữu hay quyền sở hữu chỉ luân chuyển giữa những thành viên trong nhóm để tạo giá chứng khoán, cung cầu giả.
- Liên tục mua hay bán chứng khoán với một khối lượng chi phối vào thời điểm mở hoặc đóng cửa thị trường nhằm mục đích tạo ra mức giá mở cửa hoặc đóng của mới cho chứng khoán đó trên thị trường.
- Sử dụng hình thức cấu kết trong giao dịch chứng khoán, lôi kéo người khác liên tục vào lệnh mua, bán chứng khoán gây ảnh hưởng lớn tới cung cầu và giá chứng khoán, nhằm thao túng giá của chứng khoán.
- Đưa ra ý kiến trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các phương tiện thông tin đại chúng về một loại chứng khoán nào đó hay về tổ chức phát hành chứng khoán để tạo ra ảnh hưởng tới giá của chứng khoán đó sau khi đã giao dịch và có vị thế đối với chứng khoán đó.
- Sử dụng phương thức hoặc thực hiện những hành vi giao dịch khác hay kết hợp tung tin đồn sai sự thật, cung cấp các thông tin sai lệch ra bên ngoài công chúng nhằm tạo cung cầu giả, thao túng giá chứng khoán.
Các hình thức của hành vi thao túng thị trường
- Kết hợp cùng nhau để thực hiện việc mua, bán liên tục một loại chứng khoán, tạo ra sự khan hiếm hoặc thừa thãi một cách giả dối, dẫn đến việc gia tăng hoặc giảm suốt một cách đột ngột giá chứng khoán.
- Hiện tượng chèn ép, cá lớn nuốt cá bé: xuất hiện hành vi thương gia lớn đẩy giá lên hoặc ghìm giá xuống nhằm thu lợi, gây nên các thiệt hại đối với người có số lượng chứng khoán ít do trên thị trường chứng khoán, nhu cầu cung cầu quyết định đến giá cả.
- Lan truyền những tin đồn không chính xác hoặc thông tin sai lệch về tình hình phát triển, triển vọng của một đơn vị kinh tế. Điều này có thể khiến đơn vị phát hành, thị trường, nhà đầu tư chân chính chịu tác động xấu. Hiện tượng tin đồn thất thiệt có thể mang đến tình trạng cổ phiếu được đưa ra bán ồ ạt khiến giá giảm đi đột ngột hay tình trạng đầu tư gia tăng làm cho cổ phiếu tăng nhanh vượt qua giá trị thực của chúng. Những người mang ý đồ xấu có thể mua bán cổ phiếu đó để khống chế công ty và thu lãi đáng kể sau khi tin đồn được kiểm chứng.
- Cố ý gây ra sai lệch hoặc hiểu lầm về hoạt động giao dịch của một loại chứng khoán nào đó
- Tìm mọi biện pháp để có thể duy trì, ổn định mức giá chứng khoán để tạo ra các lợi thế cho việc chào bán hay phát hành loại chứng khoán mới.
- Thực hiện những giao dịch được sắp đặt trước, giao dịch giả.
Xem thêm: Bán khống là gì? Đặc điểm, rủi ro khi bán khống chứng khoán
Tội thao túng thị trường chứng khoán bị xử lý ra sao?
Các mức phạt cho hành vi thao túng chứng khoán
Về hình sự
Theo quy định trong điều 211 bộ luật hình sự, các cá nhân hay pháp nhân thương mại có những hành vi về thao túng thị trường chứng khoán có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự liên quan đến tội thao túng thị trường chứng khoán.
- Đối với cá nhân
Người nào thực hiện một trong những hành vi đã nêu tại mục 2 ở trên, việc thu lợi bất chính từ mức 500 triệu đồng đến dưới 1,5 tỷ đồng hoặc gây nên thiệt hại đến nhà đầu tư từ 1 tỷ đồng đến 3 tỷ đồng thì bị phạt từ 1 tỷ đến 2 tỷ đồng hay phạt tù trong 6 tháng đến 3 năm tù.
Nếu phạm tội thuộc một trong những trường hợp sau đây thì sẽ bị phạt tiền từ 2 tỷ đến 4 tỷ đồng hoặc bị phạt từ từ 2 – 7 năm.
- Có tổ chức
- Thu lợi bất chính với mức 1,5 tỷ đồng trở lên
- Gây thiệt hại 3 tỷ đồng trở lên cho nhà đầu tư
- Tái phạm nguy hiểm
Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đến 250 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hay những công việc nhất định từ 1 – 5 năm.
- Đối với pháp nhân thương mại
- Phạm tội thuộc trường hợp quy định trong khoản 1 điều 211 bộ luật hình sự thì sẽ bị phạt tiền từ 2 – 5 tỷ đồng.
- Phạm tội thuộc trường hợp quy định trong khoản 2 của điều 211 bộ luật hình sự thì sẽ bị phạt tiền từ 5 – 10 tỷ đồng.
- Phạm tội thuộc trường hợp quy định ở điều 79 trong bộ luật hình sự thì sẽ bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn.
Bên cạnh đó, pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 500 triệu đồng đến 2 tỷ đồng, cấm kinh doanh hay hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định trong khoảng 1 – 3 năm hay cấm huy động vốn từ 1 – 3 năm
Về hành chính
Mức xử phạt vi phạm hành chính cho hành vi vi phạm việc thao túng thị trường chứng khoán được quy định ở điều 36 thuộc nghị định 156/2020/NĐ-CP (đã được sửa đổi trong khoản 30 điều 1 của nghị định 128/2021/NĐ-CP).
- Phạt tiền
Phạt tiền gấp 10 lần khoản thu trái pháp luật nhưng không thấp hơn 3 tỷ đồng đối với tổ chức và 1,5 tỷ đồng đối với cá nhân.
Với trường hợp không có khoản thu trái pháp luật hay mức phạt tính theo khoản thu trái với quy định của pháp luật thấp hơn 3 tỷ đồng đối với tổ chức và 1,5 tỷ đồng đối với cá nhân thì áp dụng mức tiền phạt tương ứng lần lượt là 3 tỷ và 1,5 tỷ đồng.
- Hình thức xử phạt bổ sung
Đình chỉ hoạt động kinh doanh và dịch vụ chứng khoán trong khoảng thời gian từ 1 – 3 tháng đối với những công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư và chi nhánh công ty chứng khoán hay công ty quản lý quỹ nước ngoài ở Việt Nam có hành vi vi phạm.
Tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề chứng khoán trong thời gian từ 18 – 24 tháng đối với những người hành nghề chứng khoán có hành vi vi phạm.
- Biện pháp khắc phục hậu quả
Buộc nộp lại những khoản thu trái pháp luật có được thông qua hành vi vi phạm
Cách thao túng thị trường chứng khoán như thế nào?
Đưa ra tin tức giả
Đưa tin tức giả cũng là một động thái để thao túng thị trường chứng khoán
Truyền bá những thông tin sai lệch, dẫn đến sự hiểu lầm về một công ty. Thông thường, tin tức giả được sử dụng bởi các nhà đầu tư lâu năm trên thị trường chứng khoán hay người có độ am hiểu về phương tiện truyền thông. Họ cố gắng truyền bá các tin tức giả, sai lệch về một công ty hay thậm chí là toàn bộ thị trường nhằm mục đích dẫn dắt theo hướng có lợi cho họ. Do vậy, các nhà đầu tư cần phải tiến hành xác minh kỹ thông tin trước khi đưa ra bất kỳ quyết định nào.
Pump and Dump
Đây là việc tung thông tin sai lệch về một công ty để thổi phồng giá cổ phiếu lên. Sau đó, họ sẽ bán đi cổ phiếu của chính họ hoặc số đã mua với mức rẻ ở mức giá cao hơn.
Spoofing the tape
Họ sẽ đặt mua cổ phiếu với số lượng lớn nhưng lại không có ý định mua mà chỉ đang tạo bẫy. Một cái bẫy khiến cho các nhà đầu tư khác lầm tưởng rằng có “miếng mồi ngon” và tiến hành mua hoặc bán theo. Tuy nhiên, sau đó những người đặt mua ở trên sẽ rút đơn hàng trước vài giây giao dịch. Kết quả cuối cùng, các nhà đầu tư khác sẽ phải chịu thua lỗ sau khi rơi vào chiếc bẫy đã đặt ra đó.
Wash trading
Hình thức này diễn ra khi các nhà đầu tư lớn thực hiện việc mua, bán ngay lập tức. Việc mua, bán nhanh chóng khiến khối lượng trong cổ phiếu tăng, thu hút nhà đầu tư khác bị lừa do khối lượng tăng vọt.
Bear Raiding
Đây là một hành vi bất hợp pháp của việc tập hợp lại để thực hiện đẩy giá cổ phiếu xuống thấp hơn thông qua việc bán khống và lan truyền các tin đồn bất lợi đối với công ty mục tiêu.
Làm sao để phòng tránh việc thao túng chứng khoán?
Tích lũy những kiến thức về thị trường chứng khoán
Tích lũy những kiến thức về thị trường chứng khoán
Nhà đầu tư nắm rõ những kiến thức về thị trường khoán như tìm hiểu về quy luật cung cầu, các yếu tố ảnh hưởng đến giá của cổ phiếu. Từ đó, nhà đầu tư có thể chủ động hơn trong việc đầu tư, có đánh giá chính xác về thị trường cũng như giảm thiểu được các rủi ro khi diễn ra hành vi thao túng thị trường.
Hiểu rõ về doanh nghiệp trước khi quyết định đầu tư
Hiểu về doanh nghiệp là một việc cần thiết để có những quyết định đầu tư đúng đắn mà không bị chịu tác động từ các hành vi thao túng. Khi một doanh nghiệp sở hữu các yếu tố nội tại tốt, mức tăng trưởng ổn định, bền vững thì việc tăng sẽ gần như là chuyện tất yếu. Nếu có thể mua được mã cổ phiếu này ở mức giá thích hợp, nhà đầu tư sẽ dễ thu về lợi nhuận.
Bên cạnh đó, việc hiểu về doanh nghiệp còn giúp bạn dễ phát hiện ra các dấu hiệu bất thường trong sự thay đổi về giá cổ phiếu tốt hơn.
Xây dựng ra các chiến lược đầu tư rõ ràng
Bạn cũng cần có những chiến lược đầu tư rõ ràng nhằm có các quyết định mua, bán một cách chính xác. Nhiều nhà đầu tư chưa có nhiều kinh nghiệm thường thực hiện các giao dịch dựa vào diễn biến ngắn hạn. Họ không có bất cứ một kế hoạch hay mục tiêu cụ thể nào. Điều này dễ khiến nhà đầu tư bị thao túng và ảnh hưởng bởi vấn đề này.
Kết luận
Trên thị trường chứng khoán, hành vi thao túng thường được thực hiện thông qua việc lợi dụng quy luật cung cầu để tác động lên mức giá. Quy mô của thị trường cũng ảnh hưởng đến khả năng xảy ra tình trạng thao túng. Một thị trường có quy mô và số lượng người tham gia lớn thì việc thao túng sẽ khó khăn hơn và ngược lại. Đây là một hành vi phạm pháp để thu lợi nhuận bất chính, rất cần được loại bỏ để xây một thị trường trong sạch và phát triển bền vững.
Trên đây là những thông tin xoanh quanh thao túng thị trường chứng khoán là gì. Hãy liên hệ với hanghoa24 bằng cách gọi đến đường dây nóng 0983 668 883 nếu bạn còn bất cứ thắc mắc nào liên quan hay cần tư vấn về lĩnh vực đầu tư tài chính, các biện pháp phòng ngừa rủi ro hiệu quả nhé.
