Thị trường chứng khoán phái sinh đã chính thức đi vào hoạt động tại Việt Nam từ ngày 10/8/2017, thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư từ trong và ngoài nước. Các công cụ phái sinh bao gồm bốn loại: hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, hoán đổi và hợp đồng quyền chọn. Mặc dù có lịch sử phát triển lâu đời trên thị trường quốc tế nhưng các loại sản phẩm hợp đồng này vẫn chưa thực sự phổ biến và được kinh doanh rộng rãi tại Việt Nam. Vì vậy thuật ngữ hợp đồng kỳ hạn này vẫn còn khá mới mẻ đối với các nhà đầu tư. Bài viết dưới đây Hanghoa24 sẽ mang đến bạn đọc một số khái niệm và đặc điểm của hợp đồng kỳ hạn mà nhà đầu tư cần biết. Và đây có phải là một sản phẩm tiềm năng để thêm vào danh mục đầu tư lâu dài dành cho các nhà đầu tư?
Hợp đồng kỳ hạn là gì?
Hợp đồng kỳ hạn với tên tiếng anh là Forward Contract được xem là một trong những loại chứng khoán phái sinh. Hợp đồng kỳ hạn là sự thỏa thuận hợp tác, trao đổi giữa bên mua và bên bán một số tài sản ở thời gian cụ thể trong tương lai với một mức giá cụ thể đã được xác định tại thời điểm ký kết hợp đồng. Thời điểm ký kết hợp đồng, hoạt động sẽ không có sự trao đổi tài sản cơ sở hay thanh toán tiền nào diễn ra.
Phân loại hợp đồng kỳ hạn
Hợp đồng kỳ hạn phổ biến tại Việt Nam là loại hợp đồng có kỳ hạn ngoại hối. Những đối tượng tham gia vào loại hợp đồng này gồm các ngân hàng thương mại, các tổ chức đầu tư tài chính ngăn ngừa rủi ro về tỷ giá và công ty xuất nhập khẩu. Trên thị trường hàng hóa thế giới ngày nay, các loại hợp đồng có kỳ hạn phổ biến được phân loại các loại như sau:
- Hợp đồng kỳ hạn cổ phiếu (Equity forward contract): Là loại hợp đồng có kỳ hạn với cổ phiếu là tài sản cơ sở.
- Hợp đồng kỳ hạn trái phiếu (Forward contract on bond): Là loại hợp đồng có kỳ hạn với trái phiếu là cơ sở tài sản.
- Hợp đồng kỳ hạn hàng hóa (Commodity forward): Là loại hợp đồng có kỳ hạn với tài sản cơ sở là các loại hàng hóa như lúa, gạo, cà phê, lúa mì, dầu thô…
- Hợp đồng giao dịch tiền tệ kỳ hạn (currency forward contract): Đây là loại hợp đồng có kỳ hạn mà trong đó hai bên sẽ cam kết sẽ mua hoặc bán với nhau một lượng ngoại tệ theo một tỷ giá xác định, vào một thời điểm xác định trong tương lai.
- Hợp đồng lãi suất kỳ hạn (Forward rate agreement-FRA): Là loại hợp đồng mà hai bên đồng ý lãi suất sẽ được trả được vào một ngày thanh toán trong tương lai.
- Hợp đồng kỳ hạn không giao dịch (Non-deliverable forward – NDF): Đây là hợp đồng có kỳ hạn được thực hiện bằng thỏa thuận giao dịch tiền mặt (cash settlement) thay vì giao nhận tài sản gốc (physical delivery).
Những yếu tố hình thành nên hợp đồng kỳ hạn
Có 4 yếu tố chính cấu thành hợp đồng kỳ hạn, bao gồm: tài sản cơ bản, các bên tham gia hợp đồng, thời gian xác định trong tương lai và giá kỳ hạn xác định phải trả.
- Tài sản vật chất: cà phê, lúa mì, ngô, đậu nành…
- Tài sản tài chính: tiền tệ, trái phiếu, cổ phiếu… các bên của hợp đồng
- Vị thể người mua (vị thế mua): Một pháp nhân đã đồng ý mua một tài sản cụ thể ở mức giá đã thỏa thuận hiện tại tại một thời điểm xác định trong tương lai.
- Vị thế người bán (người bán): Một thực thể đồng ý bán một tài sản cụ thể với mức giá đã thỏa thuận hôm nay vào một thời điểm nhất định trong tương lai.
Thời gian cố định trong tương lai: Một khoảng thời gian xác định để giải quyết hợp đồng.
Giá kỳ hạn hoặc giá thanh toán: xác định dựa trên giá giao ngay và lãi suất thị trường. Đây là giá áp dụng trong tương lai được xác định hiện tại của tài sản cơ bản.
Giá trị của hợp đồng kỳ hạn được xác định như thế nào?
Hợp đồng kỳ hạn bao gồm hai bên trong đó một bên đồng ý mua và bên còn lại đồng ý bán tài sản với một mức giá xác định trước tại một thời điểm cụ thể trong tương lai.
Giá kỳ hạn sau khi hợp đồng được ký kết không thay đổi, kể cả khi có sự chênh lệch so với giá thị trường. Vì không bên nào trong hợp đồng phải thanh toán bất cứ thứ gì, nên bất kỳ kết quả hoặc giá trị nào thu được từ hợp đồng này cũng là lãi hoặc lỗ đối với các bên liên quan.
Khi đáo hạn, người mua có nghĩa vụ mua tài sản cơ bản với giá thị trường là S (t). Ở mức giá kỳ hạn K xác định trước.
Trong đó:
– K là thời hạn xác định trước của hợp đồng.
– S (t) là giá giao ngay của tài sản khi kết thúc hợp đồng.
Giá trị của tài sản đơn vị mà người mua nhận được trong hợp đồng là: S (t) – K
Tương tự, giá trị của tài sản đơn vị mà người bán nhận được theo hợp đồng là: K – S (t)
- Khi S(t) > K lúc này người mua sẽ có lời và người bán bị thua lỗ
- Khi S(t) < 0 lúc này người bán sẽ có lời và người mua bị thua lỗ
Ý nghĩa và rủi ro của hợp đồng kỳ hạn người mua cần lưu ý
Hợp đồng kỳ hạn có một tầm quan trọng trong thị trường hàng hóa và cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro mà nhà đầu tư cần lưu ý cụ thể:
1. Ý nghĩa của hợp đồng kỳ hạn
Hợp đồng kỳ hạn về cơ bản được thiết kế để phòng ngừa những biến động bất thường về giá cả hàng hóa, lãi suất hoặc tài sản tài chính. Hợp đồng kỳ hạn giúp sửa chữa chi phí cho với các ngân hàng thương mại, công ty xuất khẩu, nhà nhập khẩu, tổ chức đầu tư tài chính. Hợp đồng này là công cụ để phòng ngừa rủi ro tỷ giá.
2. Rủi ro hợp đồng kỳ hạn
Những bên tham gia vào hợp đồng kỳ hạn sẽ phải chịu 2 loại rủi ro về tài chính là rủi ro về thanh toán và rủi ro về thanh khoản.
- Rủi ro về thanh khoản: hợp đồng kỳ hạn thường không phát triển bằng loại hợp đồng tương lai nhất là đối với thị trường Việt Nam nên nó không được niêm yết tại bất kỳ sàn giao dịch nào mà nó chỉ là loại hợp đồng riêng biệt đối với cả 2 bên nên loại hợp đồng này không được trao đổi trên thị trường, nên tính thanh khoản của nó khá thấp. Khi nhận thấy có rủi ro hoặc có nhu cầu thay đổi tài sản cơ sở thì sẽ rất khó khăn trong việc nhượng lại hợp đồng hoặc đống hợp đồng đó bằng vị thế trái ngược.
- Rủi ro về thanh toán: Giữa hai bên mua và bán không có khoản tiền ký quỹ nào và sẽ không có bên trung gian để có thể thanh toán bù trừ, các khoản lợi nhuận và thua lỗ có tại hợp đồng sẽ thanh toán khi đến ngày hợp đồng đáo hạn nên rủi ro của việc thanh toán là rất cao.
Đặc điểm của hợp đồng có thời hạn
Một hợp đồng kỳ hạn sẽ có các đặc điểm cụ thể như sau:
- Vào ngày mà hợp đồng được ký kết thì hai bên giao dịch sẽ không tiến hành thanh toán, trao đổi hàng hoá/ tài sản cơ sở mà nó sẽ được thực hiện khi đến khoảng thời gian đáo hạn.
- Hợp đồng kỳ hạn sẽ được ký kết, thỏa thuận từ bên mua và bên bán sẽ không thông qua bất kỳ đơn vị trung gian nào nên sẽ không mất thêm bất kỳ mức chi phí nào nữa.
- Đến thời gian đáo hạn thì hai bên cần thực hiện đúng những thỏa thuận đã đề ra trong hợp đồng.
- Tài sản cơ sở sẽ là tất cả các loại tài sản và không cần chuẩn hóa về khối lượng hay chất lượng và giá trị…
- Nó sẽ không được niêm yết, giao dịch tại các thị trường trung lập mà chỉ có thể giao dịch tại các thị trường OTC.
- Người tham gia vào hợp đồng kỳ hạn sẽ có thể đống vị thế khi mở vị thế trái ngược với loại hợp đồng kỳ hạn tương tự.
- Không cần tiến hành ký quỹ.
- Hợp đồng kỳ hạn có tính thanh khoản thấp nên sự rủi ro khá cao.
>> Tham khảo: Hàng hóa phái sinh là gì? Kênh đầu tư, giao dịch hàng hóa phái sinh uy tín
Ưu điểm và nhược điểm của hợp đồng kỳ hạn
Dưới đây là những ưu và nhược điểm nổi bật của hợp đồng kỳ hạn:
1. Ưu điểm
Đối với các doanh nghiệp, các loại hợp đồng này là một công cụ tránh rủi ro, chúng được sử dụng để theo dõi chi phí trước khi ấn định giá cả và không sợ biến động giá cả. Bởi vì loại hợp đồng này chỉ là thỏa thuận giữa hai bên, quy cách giao dịch không được chuẩn hóa. Do đó, hợp đồng kỳ hạn thường rất linh hoạt về thời hạn hợp đồng, thời gian giao dịch, …
2. Nhược điểm
Do tính thanh khoản thấp nên hợp đồng kỳ hạn có tính rủi ro cao. Bên cạnh đó, việc chỉ có 2 bên tham gia cũng là một hạn chế lớn nếu một trong 2 bên không có khả năng thực hiện hợp đồng khi đến kỳ đáo hạn. Bên cạnh đó, bên mua và bên bán không thể dễ dàng chuyển nhượng vị trí của mình trong hợp đồng trước ngày đáo hạn.
Điểm giống và khác nhau giữa hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai
Những điểm giống – khác nhau giữa hợp đồng có kỳ hạn và hợp đồng tương lai là gì? Hợp đồng này có thể khắc phục những hạn chế của hợp đồng tương lai không? Để giải đáp thắc mắc của nhà đầu tư, hanghoa24 đưa ra bảng so sánh cụ thể dưới đây:
9. Ví dụ về ứng dụng thực tế của hợp đồng kỳ hạn
Qua bảng so sánh trên bạn có thể thấy, hợp đồng kỳ hạn có những ưu điểm nhất định và có thể khắc phục một số điểm hạn chế của hợp đồng tương lai. Do đó, hợp đồng này thường được sử dụng trong thực tế trên thị trường phái sinh sau đây:
- Công ty, doanh nghiệp sử dụng hợp đồng kỳ hạn phòng ngừa rủi ro về giá trong tương lai.
- Hợp đồng có kỳ hạn được sử dụng để cố định chi phí hoặc thu nhập của một giao dịch ở mức giá xác định trước, bất kể sự biến động của giá thị trường.
Ví dụ: Ngày 01/6/2022, chị X ký hợp đồng kỳ hạn mua 5 tấn ngô HH24 có thời hạn 6 tháng với giá 9.000 đồng / kg. Tại thời điểm này, X được gọi là người mua và HH24 là người bán. trong 01 hợp đồng kỳ hạn. Sau 6 tháng, HH24 có trách nhiệm bán cho chị X 5 tấn ngô với giá đã thỏa thuận trước đó và A có nghĩa vụ mua 5 tấn ngô từ HH24 với giá đó, không phụ thuộc vào thị trường. sau 6 tháng có giá chênh lệch thế nào?
KẾT LUẬN
Hy vọng qua những chia sẻ trên đây của Hanghoa24 về kiến thức đầu tư hợp đồng kỳ hạn, sẽ giúp ích cho các nhà đầu tư tương lai hiểu rõ hơn về thị trường tài chính và thị trường chứng khoán phái sinh.
Hanghoa24 – Đơn vị chuyên tư vấn đầu tư chứng khoán, hàng hóa phái sinh hàng đầu tại Việt Nam
Hiện nay, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn luôn được đánh giá là kênh đầu tư hấp dẫn bởi nhiều yếu tố. Bạn là người có ý định bắt đầu vào chứng khoán nhưng chưa có kinh nghiệm thì có thể liên hệ ngay với Hanghoa24 chúng tôi. Tại đây, các bạn sẽ được tư vấn về cách phòng ngừa rủi ro và đầu tư có lợi từ những chuyên gia dày dặn kinh nghiệm.
Đến với Hanghoa24, chúng tôi sẽ đưa ra những thông tin mới nhất về các biến động của thị trường bằng các số liệu thống kê, phân tích. Ngoài ra, nhà đầu tư còn được cung cấp hoàn toàn miễn phí các loại tài liệu tham khảo như biểu đồ số liệu phân tích, các thống kê thị trường, cũng như cách thức giao dịch của từng loại mặt hàng hóa.
Để biết thêm các thông tin chi tiết về Hợp đồng kỳ hạn là gì, vui lòng liên hệ ngay đến Hanghoa24 tại số HOTLINE 0983 668 883 để được các chuyên gia tư vấn nhanh chóng.
Xem thêm:
