CPI là gì? Cách tính chỉ số CPI

CPI là một thuật ngữ được nhắc đến thường xuyên ở trên các bản tin kinh tế, tài chính đặc biệt là khi mà tình trạng lạm phát gia tăng. Đây là chỉ số cực kỳ quan trọng của mỗi một quốc gia bởi nó gây ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng nền kinh tế. Vậy cụ thể thì CPI là gì? Cách để tính chỉ số giá tiêu dùng CPI ra sao?

Chỉ số CPI là gì?

Chỉ số CPI là gì?

CPI (viết tắt của Consumer Price Index) và được gọi là Chỉ số giá tiêu dùng. Đây chính là một chỉ số được tính theo phần trăm nhằm phản ánh về mức độ thay đổi tương đối giá hàng tiêu dùng theo thời gian.

Những thay đổi ở trong chỉ số giá tiêu dùng được sử dụng nhằm đánh giá sự biến động của giá cả sinh hoạt. CPI của một quốc gia sẽ theo dõi giá cả của hàng hóa và dịch vụ hàng ngày mà mỗi hộ gia đình mua. Điều này bao gồm cả các lĩnh vực bao gồm thực phẩm, quần áo, phương tiện đi lại và phần chi tiêu giải trí.

Sự thay đổi của chỉ số giá ở trong một khoảng thời gian thì được gọi là lạm phát dựa trên CPI hoặc là lạm phát bán lẻ. Nói chung thì CPI được sử dụng như một loại chỉ báo kinh tế vĩ mô về lạm phát. Đây sẽ được xem là một công cụ của Ngân hàng Trung ương và Chính phủ để có thể kiểm tra sự ổn định về giá cả, làm công cụ giảm phát ở trong tài khoản quốc gia.

Ưu và nhược điểm của CPI

Ưu và nhược điểm của CPI

Ưu điểm

CPI là một trong những chỉ số kinh tế quan trọng được dùng để đo lường mức độ lạm phát. Đồng thời thì chỉ số này cũng phản ánh về tính hiệu quả của các chính sách kinh tế trong một quốc gia. CPI là chỉ số cần thiết để có thể cung cấp thông tin cho Chính phủ, doanh nghiệp cũng như người dân cái nhìn tổng quan hơn đối với sự thay đổi của giá cả chung.

CPI là hồi chuông cảnh báo về sự độ biến động của mức giá bán lẻ các hàng hóa dịch vụ, tiêu dùng. Qua đó thì chỉ số CPI được sử dụng để theo dõi về sự thay đổi của những chi phí sinh hoạt theo thời gian. Khi mà chỉ số này tăng lên có nghĩa là mức giá tiêu thụ trung bình cũng tăng lên và ngược lại.

Như vậy, CPI là một yếu tố nền tảng để kịp thời đưa ra được các chính sách liên quan đến kinh tế. Nắm bắt được sự thay đổi về giá cả sẽ giúp cho Chính phủ có được biện pháp điều chỉnh hoặc đề xuất những chính sách kinh tế phù hợp nhằm phòng tránh các rủi ro. Chẳng hạn như tình trạng lạm phát quá cao hay những nguy cơ về sự khủng hoảng kinh tế.

CPI thường sẽ theo sát chỉ số giảm phát GDP bởi vì tiêu dùng chiếm một tỷ lệ rất lớn trong chỉ số GDP. Chính vì vậy, chỉ số CPI được sử dụng để có thể xác định tỷ lệ lạm phát. Nó còn được sử dụng ở trong việc đánh giá về sức mua của đồng tiền một quốc gia. Nếu như mà mức giá tăng thì sức mua tiền tệ sẽ giảm bởi vì đồng tiền đó đang mất giá. Khi đó thì người dân thường tích lũy một số dạng tài sản khác ví dụ như vàng hoặc ngoại tệ.

Nhược điểm

Chỉ số CPI sẽ không được áp dụng ở tất cả dân số từ đồng bằng đến miền núi hoặc từ nông cho đến thành thị… Thay vào đó thì nó sẽ chỉ dựa trên nhu cầu về tiêu dùng cho một mặt hàng hoá cố định ở một vùng của thành phố. Vì thế àm chỉ số giá tiêu dùng không thể hiện được đúng thông số tại những vùng kém phát triển hơn.

Do nhu cầu tiêu dùng tại mỗi vùng miền có sự khác nhau, nên chỉ có thể lấy mức giá của một hoặc một số khu vực làm chỉ số đánh giá chung cho cả nước. Vì vậy mà chỉ số này không thể bao quát hết được tất cả nhóm dân số.

Đồng thời, CPI cũng là một chỉ số phản ánh về nhu cầu tiêu dùng, mua sắm trong một đại bộ phận người tiêu dùng nên nó còn nhiều hạn chế bởi vì nhu cầu mỗi người sẽ khác nhau. Mức tăng hoặc giảm giá thành sản phẩm thì đều sẽ chịu tác động bởi rất nhiều yếu tố khách quan và chủ quan của thị trường, tuy nhiên thì chỉ số giá tiêu dùng CPI lại không đề cập được vấn đề này.

>> Tham khảo: OMO là gì? Cách bơm tiền qua kênh OMO là gì?

Cách tính chỉ số CPI

Việc tính chỉ số giá tiêu dùng CPI cũng vô cùng đơn giản. Cách tính tiêu chuẩn bao gồm 4 bước sau đây:

Bước 1: Cố định được giỏ hàng hóa tiêu biểu: Thông qua điều tra thống kê thì chúng ta sẽ xác định lượng hàng hóa và dịch vụ mà một người tiêu dùng điển hình sẽ thường hay mua.
Bước 2: Xác định về giá cả sản phẩm: Thống kê tất cả giá cả của các mặt hàng ở trong giỏ hàng hóa tại mỗi thời điểm.
Bước 3: Tính toán về chi phí để mua giỏ hàng hóa bằng cách sử dụng số lượng nhân với giá cả của mỗi loại hàng hoá và sau đó cộng lại.
Bước 4: Công thức tính CPI cho các năm như sau:Công thức tính chỉ số giá tiêu dùng CPI

Trong đó:

t: chính là thời kỳ cần để tính CPI
Năm cơ sở sẽ được lấy bất kỳ, thông thường thì dựa theo chu kỳ 5 – 7 năm

Chỉ số CPI tác động thế nào đến nền kinh tế

Chỉ số CPI tăng hoặc giảm thì đều có những tác động tiêu cực và tích cực đến tình hình nền kinh tế trong nước.

Trường hợp mà chỉ số CPI tăng

Nếu như chỉ số CPI tăng đồng nghĩa là giá của tất cả các mặt hàng tiêu dùng cũng tăng. Từ đó, sẽ gây tác động mạnh đến nhu cầu tiêu dùng sinh hoạt hằng ngày của mỗi người dân. Đặc biệt thì chỉ số này gây tác động rất rõ rệt đối với những người có thu nhập thấp.

Khi mà giá cả tăng thì mức chi tiêu, sinh hoạt hằng ngày sẽ giảm làm cho người dân sẽ phải chi tiêu tính toán, tiết kiệm hơn để có thể bớt đi khó khăn, vất vả. Trong khi đó thì tiền lương, tiền công của người lao động lại không thể tăng.

Trường hợp mà chỉ số CPI giảm

Nếu như chỉ số này giảm thì đồng nghĩa là giá của tất cả các mặt hàng tiêu dùng cũng giảm. Do đó, mức chi tiêu dành cho sinh hoạt hằng ngày cũng sẽ giảm bớt. Vì thế, nó sẽ giúp cho người lao động có thể tiết kiệm được thêm một khoản dư từ tiêu dùng hoặc có thể cải thiện chất lượng cuộc sống một cách tốt hơn.

Các vấn đề thường gặp phải khi tính chỉ số CPI

Các vấn đề thường gặp phải khi tính chỉ số CPI

Sẽ có 3 vấn đề chính thường gặp phải trong quá trình tính toán chỉ số giá tiêu dùng. Xuất phát từ phần bản chất là sử dụng giỏ hàng hóa cố định nên đã gây ra rất nhiều vấn đề mà làm cho chỉ số này bị hạn chế. Cụ thể là:

CPI không thể phản ánh được độ lệch thay thế

Do công thức tính chỉ số CPI sẽ sử dụng giỏ hàng cố định nên trường hợp tất cả những mặt hàng cố định ở trong giỏ hàng đồng loạt tăng giá thì người dân thường có xu hướng ít tiêu dùng các loại mặt hàng này hơn.

Một xu hướng thường thấy ở trong tiêu dùng là khi có một sản phẩm, hàng hóa hay dịch vụ có giá tăng thì họ sẽ chuyển sang tiêu dùng các loại sản phẩm, dịch vụ với mức giá thấp hơn. Chính vì thế mà điều này đã làm CPI đã đánh giá cao hơn so với mức giá thực tế.

>> Tham khảo: Lạm phát là gì? Hiện tượng lạm phát xảy ra khi nào?

CPI không thể nói lên sự thay đổi về chất lượng của hàng hoá

Một vấn đề khác cũng đã được chỉ ra trong quá trình tính toán chỉ số tiêu dùng đó là sự phản ánh chưa đầy đủ, chưa đúng với những loại mặt hàng hóa mới xuất hiện. Cũng bởi vì chỉ số CPI sử dụng giỏ hàng hóa cố định nên khi có sự xuất hiện hàng hóa mới thì người tiêu dùng thường có xu hướng sử dụng một đơn vị tiền tệ nào đó mà có thể mua được nhiều sản phẩm hơn. Vì vậy, CPI không phản ánh hết được sức mua gia tăng của đồng tiền. Điều này dẫn đến chỉ số CPI sẽ đánh giá mức giá cao hơn so với giá thực tế.

CPI không thể chỉ ra được sự xuất hiện của những hàng hoá mới

Khi tính chỉ số tiêu dùng CPI thì chúng ta sử dụng giỏ hàng hóa cố định. Nếu như mà trong trường hợp có thêm hàng hóa mới thì một đơn vị tiền tệ sẽ có thể mua được các sản phẩm đa dạng hơn. CPI lúc này sẽ không thể phản ánh được sự gia tăng sức mua của đồng tiền vì vậy mà nó lại đánh giá mức giá cao hơn so với thực tế.

Mối liên hệ giữa chỉ số giá tiêu dùng CPI và lạm phát

Như đã đề cập thì chỉ số CPI có thể đo lường được chỉ số lạm phát. Chỉ số CPI sẽ được dùng để đo lường tỷ lệ lạm phát của một quốc gia ở trong một khoảng thời gian nhất định.

Chỉ số này biến động giúp cho bạn xác định được tỷ lệ lạm phát đang ở tình trạng tăng hay giảm. Nếu như CPI Việt Nam tăng thì tỷ lệ lạm phát cũng đang gia tăng. Ngoài ra thì CPI cũng được các thương nhân sử dụng để dự đoán về giá trong tương lai. Những người sử dụng lao động cũng dùng CPI để tính toán về tiền lương. Chính Phủ dùng chỉ số này để có thể xác định mức tăng cho những quỹ bảo trợ xã hội.

Dù lạm phát ở tình trạng tăng hay giảm thì cũng gây ảnh hưởng đến nền kinh tế của quốc gia. Trong một số trường hợp thì tình trạng lạm phát giảm sẽ tác động tích cực đến nền kinh tế. Chẳng hạn khi Internet đang ngày càng trở nên phổ biến thì người tiêu dùng chỉ phải trả ít hơn cho tiền cước điện thoại. Điều này sẽ có lợi cho những người dùng bởi vì chi phí cho Internet rẻ, có thể thoải mái để kết nối các ứng dụng mà không mất phí.

Kết luận

CPI là một chỉ số tiêu dùng để tính được số tiền trung bình một người dân sử dụng mua rổ hàng hóa. CPI biểu hiện được sự tăng lên hay giảm xuống của hàng hóa ở trong một khoảng thời gian nhất định và có đơn vị tính là %. Giỏ hàng hàng hóa sẽ bao gồm: thực phẩm và đồ uống, quần áo, phương tiện giao thông, nhà ở, giáo dục và truyền thông, giải trí, y tế và hàng hóa thiết yếu khác.

Nếu như nhà đầu tư còn bất kỳ thắc mắc nào về chỉ số CPI hay cần hỗ trợ giao dịch chứng khoán, hàng hóa phái sinh thì hãy nhấc máy liên hệ ngay đến FTV - Hanghoa24 chúng tôi qua HOTLINE 1900 966 935 để được giải đáp nhanh nhất.