Công cụ phái sinh là gì? Vai trò của công cụ phái sinh

Công cụ phái sinh là một trong những công cụ tài chính đóng vai trò quan trọng trên thị trường chứng khoán phái sinh. Nó được xây dựng để bảo vệ cho các bên khi cùng tham gia một giao dịch liên quan đến tài sản cơ sở và giảm thiểu những rủi ro tiềm ẩn. Vậy cụ thể công cụ phái sinh là gì? Chúng gồm bao nhiêu loại và có vai trò ra sao? Tất cả sẽ được Hàng hóa 24 giải đáp chi tiết qua bài viết sau đây.

Công cụ phái sinh là gì?

Công cụ phái sinh (Derivative Instruments) là một công cụ tài chính có giá trị phụ thuộc vào một tài sản cơ sở đã được phát hành trước đó. Thông thường, nó là hợp đồng giữa hai bên nhằm trao đổi một số lượng chuẩn tài sản thực hoặc tài sản tài chính theo giá đã xác định trước vào thời gian ấn định trước ở trong tương lai. Giá trị của công cụ phái sinh sẽ có sự khác biệt khi giá trị của tài sản cơ sở trong hợp đồng thay đổi.

Trong kinh tế học: Công cụ phái sinh được hiểu là hợp đồng phát sinh giữa hai hoặc nhiều bên dựa trên tài sản theo thỏa thuận nhất định. Tài sản ở đây có thể là trái phiếu, cổ phiếu, tiền tệ, hàng hóa, chỉ số trong thị trường,…

Công cụ phái sinh là gì?

Công cụ phái sinh là gì?

Ví dụ:

A và B thỏa thuận một hợp đồng kỳ hạn trong việc mua 100kg ngô với kỳ hạn 8,000 VNĐ/kg vào ngày 1/1/2022. Đến ngày 30/1/2022, A và B tiến hành giao dịch ngô theo đúng như hợp đồng đã thỏa thuận với mức giá 8,000 VNĐ/kg mặc dù tại thời điểm này giá ngô trên thị trường đã tăng lên 10,000 VNĐ/kg. Lúc này, rủi ro đã được chia sẻ giữa người bán với người mua dựa vào tài sản cơ sở là hợp đồng kỳ hạn.

Công cụ tài chính phái sinh gồm các công cụ được phát hành trên cơ sở những công cụ tài chính đã có để thực hiện nhiều mục tiêu khác nhau. Đây có thể xem là một loại hình bảo hiểm rủi ro về tài chính khi thực hiện những hợp đồng kinh tế mà bản chất là sự phân tán rủi ro tiềm ẩn, bảo vệ hoặc tạo lợi nhuận cho các bên cùng tham ra.

Các loại công cụ phái sinh

1. Hợp đồng kỳ hạn

Là hợp đồng ghi thỏa thuận giữa 2 bên tham gia để thực hiện mua và bán một lượng tài sản với mức giá xác định ở một thời điểm xác định trong tương lai. Đây là một dạng hợp đồng có trên thị trường phi tập trung. Thời điểm xác định trong tương lai được gọi là ngày đáo hạn hay ngày thanh toán hợp đồng.

2. Hợp đồng tương lai

Đây là một hình thức hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn được tiến hành trên thị trường trung lập. Thị trường trung lập sẽ có chức năng kết nối bên mua và bên bán với nhau, đảm bảo hai bên tuân thủ những nghĩa vụ trong giao dịch. Giá áp dụng trong ngày đáo hạn trong hợp đồng được gọi là giá tương lai.

3. Hợp đồng quyền chọn

Hợp đồng này thực hiện các chức năng bảo đảm cho chủ sở hữu quyền nhưng không phải nghĩa vụ để có thể tiến hành mua hoặc bán một lượng tài sản cơ sở nhất định ở một mức giá xác định hoặc trước một thời điểm xác định trong tương lai. Chúng chủ yếu được thực hiện ở sàn giao dịch.

4. Hợp đồng hoán đổi

Là một phương thức, công cụ được tạo ra muộn hơn so với những công cụ trên, Mục đích ban đầu của hợp đồng này là để đưa ra một công cụ có chi phí thấp hơn hợp đồng quyền chọn. Hợp đồng hoán đổi cho phép trao đổi khoản thanh toán định kỳ về tín dụng, hàng hóa, lãi suất, tiền tệ,…

Ngoài các hợp đồng trên còn có một số hợp đồng phái sinh khác được phát triển, áp dụng phù hợp cho đặc trưng ngành dầu khí như: hợp đồng crack spread, hợp đồng spark spread, hợp đồng quyền chọn Calendar spread,…

Tìm hiểu về các loại công cụ hàng hóa phái sinh

Tìm hiểu về các loại công cụ hàng hóa phái sinh

Công cụ phái sinh có vai trò như thế nào?

- Đối với việc quản trị rủi ro bằng công cụ phái sinh

  • Thị trường công cụ phái sinh giúp chuyển các rủi ro từ những người đang gặp phải rủi ro và ngại rủi ro sang người có thể chấp nhận rủi ro. Do giá cả của công cụ này bị ảnh hưởng bởi giá trị giao ngay của tài sản cơ sở nên chúng có thể được dùng trong tăng hoặc giảm rủi ro khi nắm giữa các tài sản cơ sở này.
  • Người tham gia vào thị trường phái sinh với mục đích để giảm thiểu rủi ro được gọi là người phòng hộ. Đối với người tham gia cùng với mục đích tăng lợi nhuận và chấp nhận sự rủi ro được gọi là nhà đầu cơ.

Tìm hiểu về các loại công cụ hàng hóa phái sinh

Thị trường công cụ phái sinh có vai trò quan trọng trong quản trị rủi ro

- Cung cấp các chỉ báo

  • Giá trên thị trường phái sinh tập trung vào việc thể hiện kỳ vọng của những người tham gia vào thị trường trong tương lai và hướng giá tài sản cơ sở sẽ theo mức giá đó trong tương lai. Ví dụ như hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai mang đến các thông tin quan trọng về giá cả, làm cơ sở cho giá giao ngay của hàng hóa hoặc chứng khoán.
  • Giá trong hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai cũng gồm cả kỳ vọng của nhà đầu tư đối với giá giao ngay trong tương lai. Tuy nhiên, cần lưu ý, kỳ vọng này có thể thay đổi. Thị trường phái sinh không cung cấp những dự đoán trực tiếp về tương lai của giá giao ngay mà mang đến các thông tin hữu ích về biến động giá hoặc rủi ro của tài sản cơ sở.

- Tạo các điều kiện thuận lợi trong điều hành

  • Chi phí giao dịch trên thị trường phái sinh thấp hơn so với thị trường giao ngay. Vì vậy, sẽ thu hút nhà giao dịch dễ dàng giao dịch ở trên thị trường này thay vì thị trường giao ngay.
  • So với thị trường giao ngay thì thị trường này có xu hướng thanh khoản cao hơn nhờ vào đòn bẩy tài chính cao, cho phép những người tham gia giao dịch chỉ với một số tiền nhỏ. Ngoài ra, rủi ro cùng lợi nhuận sẽ được điều chỉnh đến bất cứ mức độ nào mong muốn. Nhờ vào đó, thị trường phái sinh có thể giải quyết các giao dịch lớn
  • Trên thị trường phái sinh, nhà đầu tư còn dễ dàng bán khống, mang đến lợi nhuận cao.

Thị trường công cụ phái sinh tạo điều kiện thuận lợi hơn trong điều hành

Thị trường công cụ phái sinh tạo điều kiện thuận lợi hơn trong điều hành

- Hiệu quả hoạt động thị trường được nâng cao

Sự nới lỏng và có chi phí giao dịch thấp, thị trường này đã tạo điều kiện cho các hoạt động chênh lệch cũng như điều chỉnh giá nhanh chóng triệt tiêu những cơ hội này. Xã hội sẽ được hưởng lợi từ giá của tài sản cơ sở thể hiện chính xác hơn so với giá trị thực của nền kinh tế.

Xem thêm: Giá trị của hàng hóa là gì?

Các giải pháp để phát triển công cụ phái sinh ở Việt Nam hiện nay

- Đối với Chính phủ

Ngành dầu khí đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế và phải đối mặt với nhiều rủi ro liên quan tới các biến động chính trị, thị trường cùng chính sách xuất nhập khẩu, tỷ giá hối đoái,…. Chính vì vậy, chính sách quản lý của Nhà nước cần được xây dựng đầy đủ để tạo hành lang pháp lý cho các doanh nghiệp dầu khí có thể hoạt động cũng như điều hành khai thác, sản xuất, kinh doanh một cách hiệu quả theo định hướng từ Chính phủ. Tương tự với đó, các doanh nghiệp mà chi phí sản xuất có sự phụ thuộc vào nguồn cung cấp và giá xăng dầu thì việc quản lý rủi ro và áp dụng những công cụ phái sinh cũng rất quan trọng.

- Đối với lĩnh vực dầu khí

Việc áp dụng các công cụ phái sinh là một xu thế tất yếu của thế giới. Tuy nhiên, với sự hạn chế về hành lang pháp lý và một số nguyên nhân chủ quan như doanh nghiệp thiếu kiến thức, kinh nghiệm về ứng dụng công cụ phái sinh,…. Việc áp dụng những công cụ phái sinh cho các đơn vị sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực dầu khí vẫn chưa được thực hiện hiệu quả. Chính vì vậy, cần thực hiện việc nâng cao nhận thức và liên tục cập nhật kiến thức về các công cụ phái sinh để phát huy hết hiệu quả của nó. Các doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ các nguồn lực như:

  • Vốn kinh doanh: cần có vốn kinh doanh ổn định bởi các giao dịch trên thị trường phái sinh thường có giá trị lớn và thời gian dài, nhiều hợp đồng phái sinh còn yêu cầu ký quỹ.
  • Nhân lực: để có thể tiến hành giao dịch với các đối tác trong nước và quốc tế thì nhận lực doanh nghiệp cần có nghiệp vụ chuyên môn cao, được đào tạo chuyên nghiệp theo tiêu chuẩn quốc tế, giàu kinh nghiệm, có thể ứng phó kịp thời với sự thay đổi thị trường, áp dụng các công cụ phái sinh đúng thời điểm và có hiệu quả.
  • Kỹ năng quản lý: các cấp quản lý trong doanh nghiệp cũng cần nâng cao nghiệp vụ quản lý nhằm tránh sai sót trong quản lý các thương vụ giao dịch lớn hay trong thời điểm khó khăn, có nhiều biến động.
  • Nghiệp vụ phân tích và dự báo: doanh nghiệp cần nâng cao khả năng phân tích và dự báo để áp dụng nghiệp vụ phái sinh có hiệu quả cao nhất.

Các giải pháp để phát triển công cụ phái sinh ở Việt Nam hiện nay

Các giải pháp để phát triển công cụ phái sinh ở Việt Nam hiện nay

Hàng hóa 24 – đơn vị hàng đầu trong tư vấn hàng hóa phái sinh và giao dịch chứng khoán

Nếu bạn đang có ý định tham gia vào thị trường chứng khoán, giao dịch hàng hóa phái sinh nhưng chưa có nhiều kiến thức, kinh nghiệm thì có thể liên hệ ngay với Hàng hóa 24. Tại đây, bạn sẽ được tư vấn bởi các chuyên gia có nhiều năm trong đầu tư và quản lý quỹ tại thị trường Việt Nam về cách đầu tư có lợi và phòng ngừa những rủi ro có thể xảy đến.

Ngoài ra hanghoa24.com còn mang đến những thông tin mới nhất, được cập nhật hàng ngày về các biến động thị trường bằng số liệu thống kê, phân tích để bạn có thể nắm bắt nhanh chóng.

Mọi thông tin chi tiết về hàng hóa phái sinh nói chung và công cụ phái sinh là gì nói riêng, quý bạn đọc vui lòng liên hệ đến số hotline 0983 668 883 để được giải đáp sớm từ các chuyên gia hàng đầu của Hàng hóa 24.

HÃY ĐỂ CHÚNG TÔI TƯ VẤN CHO BẠN
Đăng ký